Na een zorgvuldig selectieproces door het project DVDexit, wordt vanaf mei 2020 kosteloos een voorziening beschikbaar gesteld aan alle Nederlandse ziekenhuizen om beelden en verslagen uit te wisselen. Het is de eerste concrete stap binnen het programma Twiin, dat twee jaar geleden van start ging. Dat programma moet uiteindelijk leiden tot een afsprakenstelsel voor de uitwisseling van elk soort medische gegevens tussen zorgaanbieders en -professionals.
Vanaf september 2020 moet met behulp van het Twiin-portaal in theorie de beruchte dvd op de buik van een patiënt die naar een ander ziekenhuis vervoerd wordt, verleden tijd zijn. In de praktijk hopen de initiatiefnemers achter Twiin dat in ieder geval nog dit jaar alle ziekenhuizen hun PACS-systemen gereed hebben voor het verzenden of ontvangen van beelden en verslagen met Twiin.
Eén standaard nodig
Simon Vermeer, sinds vijf jaar CIO van het Erasmus MC met IT en medische technologie in de portefeuille, volgt de ontwikkelingen binnen DVDexit zoals hij dat noemt ‘opbouwend kritisch’. Hij is nadrukkelijk voorstander van één standaard voor uitwisseling van medische data zoals beelden. Daar ijvert hij binnen het Erasmus MC samen met radioloog Jan-Jaap Visser voor, die per januari 2020 als CMIO is aangesteld.
Volgens Visser is de afgelopen jaren heel veel tijd en energie gestopt in de implementatie van de standaard XDS in de regio Rijnmond. In het licht van deze inspanning is het volgens de radioloog niet reëel om te veronderstellen dat dit in korte tijd tot een landelijke standaard en infrastructuur zal leiden. Als er binnen de regio nog problemen zijn met implementatie van XDS, zal de voorziening van DVDexit worden gebruikt om het beveiligde internetprotocol SFTP te vervangen. Ook zal de voorziening worden gebruikt voor uitwisseling van beelden buiten de regio.
Gebrek aan regie
Te veel standaarden is ook niet goed, merkt Vermeer. “Een standaard is pas een standaard wanneer je er allemaal voor kiest. Dat is tot nu toe nooit gebeurd, mede door gebrek aan overkoepelende regie. Veel betrokkenen nemen aan dat XDS een landelijk netwerk is. Hierbij is vermoedelijk de wens de vader van de gedachte. De praktijk is dat je instelling voor instelling en use case voor use case apart moet aansluiten. Dat kost te veel tijd en geld.”
Versnelling door coronacrisis
Vermeer ziet dat de coronacrisis wel voor een versnelling zorgt op het gebied van gezamenlijke regie. Zo was hij zelf betrokken bij het beschikbaar krijgen van het Philips Covid-19 platform. Dat werd in korte tijd ingericht om patiëntinformatie met elkaar te delen als patiënten verplaatst worden naar een ander ziekenhuis wegens COVID-19.
“Wij hebben samen met het JBZ (Den Bosch) een ondersteuningsteam ingericht om dat portaal zo snel mogelijk van start te krijgen. We vonden dat dat parallel aan de landelijke registratie van beschikbare beddencapaciteit geregeld moest worden. Als je patiënten gaat verplaatsen, moet ook de informatie snel op de goede plek terecht komen.”
Vermeer stelt dat er veel lessons learned zijn van het Covid-19 portaal, zowel wat wel en wat niet werkt. Dit portaal had echter een tijdelijke functie, speciaal voor Covid-19 patiënten. Nu acht hij het tijd als logische volgende stap de voorziening van DVDexit te omarmen. “Ik hoop dat we straks de noodzaak voor één standaard niet weer laten wegzakken. Als de helft van de ziekenhuizen via het portaal van Twiin werkt en de andere helft via het Philips-portaal, dan heb je nog niets gewonnen.”
Voortekenen goed
De voortekenen zijn goed. Zo’n 96 procent van de ziekenhuizen heeft de intentie uitgesproken zich te committeren aan beeldenuitwisseling via DVDexit. Inmiddels zijn 19 ziekenhuizen aangesloten en nog eens 36 hebben een overeenkomst getekend. Daaronder ruim de helft van de UMC’s. Het St. Jansdal en het LUMC kunnen al radiologische beelden en verslagen uitwisselen via Twiin. Verder wisselen ASZ en Rivas al onderzoeken uit, evenals de St. Maartenskliniek en aangesloten deelnemers. Toch blijkt dat tussen intentie en echt aanmelden nog een gat zit. Ziekenhuizen willen vaak wel, maar het vergt tijd om iedereen op alle lagen in de organisatie mee te krijgen.
Voor de laag van de zorgprofessionals is in ieder geval belangrijk dat zij niet meer allerlei handelingen hoeven te verrichten en uiteenlopende portalen moeten gebruiken, stelt Visser. “Dat - in ons geval - radiologiebeelden en verslagen van de patiënt echt beschikbaar zijn in het EPD of PACS-systeem wanneer wij ze nodig hebben. Zonder dat we hoeven te weten waar deze gemaakt zijn en waar we ze op moeten vragen. Deze eerste voorziening biedt dat nog niet, maar is wel de richting die we op willen. Of die richting via Twiin wordt gerealiseerd of via een ander stelsel, is voor ons van minder belang dan dát het wordt gerealiseerd. Die volledige integratie moet eindelijk tot stand komen.”
Vermeer is positief over het Twiin-portaal, maar voorzichtiger over de stappen erna. “Het Philips-platform heeft aangetoond dat het mechanisme van standaard beeldenuitwisseling kan werken, ook al was het vanwege de snelle implementatie nog vooral handmatig. De voorziening van DVDexit is wat ons betreft een goede volgende stap. Maar ik wil opbouwend kritisch de volgende stappen binnen Twiin volgen, zoals van uitwisseling naar beschikbaarheid. De ambities bij dit soort projecten zijn vaak groot en de tijdlijn van Twiin is veelbelovend. Dat betekent niet dat het in de praktijk ook allemaal zo gerealiseerd gaat worden.”
UMC’s moeten voor Twiin-portaal kiezen
Vermeer en Visser vinden het aan academische ziekenhuizen zoals het Erasmus MC om een kartrekker te worden. “We willen graag een voortrekkersrol vervullen”, stelt Vermeer. “Daarom is het ook belangrijk dat alle UMC’s voor de oplossing van DVDexit kiezen en de integratie met hun systemen zo snel mogelijk op orde hebben. Het is ook belangrijk om daarna de vaart erin te houden. Ik vind dat we daar vanuit UMC’s als het Erasmus MC aan moeten en kunnen bijdragen. Ook voor volgende stappen, want er zijn nog veel meer soorten data die beschikbaar moeten komen.”
Visser ziet ook voor de regio Rijnmond als geheel een voortrekkersrol weggelegd. Niet voor niets is dit de eerste regio waar alle ziekenhuizen zich hebben aangemeld. “De meeste uitwisseling van gegevens vindt namelijk binnen de regio plaats. De ziekenhuizen in de regio Rijnmond laten zien het gezamenlijk belang te begrijpen van de dvd de zorg uit.”